RYS HISTORTYCZNY SZKOŁY PODSTAWOWEJ W CHOMENTOWIE

 

powstał w oparciu o bezpośrednie fragmenty z Kroniki Szkolnej odtworzonej przez panią Walerię Kondras oraz na podstawie wywiadów przeprowadzonych wśród  mieszkańców Chomentowa.

 

„Po roku 1863, kiedy to Moskale konfiskowali dobra należące do duchowieństwa katolickiego, niektórzy wieśniacy chcieli jakimkolwiek sposobem zatrzymać choć część tych dóbr.

         Tak też działo się we wsi Chomentów. Cały prawie majątek poduchowny rozparcelowano między starych, wysłużonych rekonwalescentów wojska rosyjskiego. Została mała zaledwie część ze starą już chatą i to postanowili mieszkańcy wsi Chomentów ocalić. Prosili o tę ziemię pod szkołę, którą tu założono w 1864 roku”. Była to pierwsza szkoła w gminie Sobków, a należały

do niej wszystkie wioski okoliczne tj. około 10 dosyć dużych wsi. Na budynek szkoły została przeznaczona chata z dóbr poduchownych, „...dźwigająca na swych barkach kilkanaście dziesiątków lat i pamiętająca jeszcze czasy Polski niepodległej, oddychająca powietrzem swobody. Jako budynek szkolny dużo zostawiała owa chata do życzenia. Przede wszystkim izby jej były niskie, małe, okna również bardzo wąskie. A i zewnętrzny wygląd był jakiś dziwnie smętny

i przygnębiony. Zdawało się, że owa świątynia wiedzy pogrążona jest w niewypowiedzianie smętnej, a smutnej zadumie, jak gdyby porównywała przeszłość z teraźniejszością i jak gdyby ubolewała nad wychowankami tej szkoły, niby polskiej, a kształcącej dzieci w języku rosyjskim, gdzie język polski był zaledwie dwa razy tygodniowo...”

W takiej chacie nie mogła szkoła spełniać należycie swego zadania. Gospodarze zaczęli myśleć

o wystawieniu nowego budynku szkolnego. Poszli więc po radę do mieszkającego tu Żyda – arendarza. Żyd dał im radę, lecz z tej ostatniej musiał sam  skorzystać. Poradził chłopom, aby kupili od niego budynek, będący już w lichym stanie, a w którym znajdowała się karczma. Sam postanowił przenieść się do drugiego swego domu znajdującego się również w Chomentowie.

Po kilku latach ze stolicy Rosji wyszło rozporządzenie, które zabraniało posiadać Żydom jakikolwiek majątek. „Nasz arendarz miał głowę nie od parady, więc też zaczął przemyśliwać, coby zrobić ze swym domem, którego nikt na razie nie chciał kupić. Z jego więc namowy dawną karczmę, a obecną szkołę jakiś wyrostek podpalił. Spłonęła świątynia wiedzy i nauczyciel pozostał bez dachu nad głową, a dzieci zaczęły się wałęsać po wsi nie mając żadnego zajęcia. Ale Żyd, dbający o dobro wsi, pospieszył z pomocą i radą. Gospodarze więc kupili znów od niego budynek, i tam umieścili szkołę tymczasowo, a Żyd powędrował do miasta”.

Stary, spalony budynek zaczęto odbudowywać i po upływie kilku miesięcy przeniesiono tu szkołę. „Stanął ów budynek słaby, bo naprędce zbudowany, a wewnątrz wiatr przedostawszy się przez szczeliny i szpary, świszczał i zawodził żałośnie”. Spełniała ona swe zadanie do 1914 roku.

W tym to pamiętnym roku wybuchła wielka europejska  zawierucha wojenna. Rok szkolny 1914/1915 był dla tutejszej szkoły stracony, gdyż była tu pozycja wojsk rosyjskich, a budynek szkolny został zamieniony na szpital. Po wycofaniu się wojsk rosyjskich z Królestwa Polskiego nauczycielstwo polskie zrzuciło obroże i kajdany, krępujące ich ruchy i wolę w kierunku wychowywania i nauczania dzieci polskich, lecz było to bardzo trudne.

Szkoła w Chomentowie również się podniosła i zaczęła wychowywać dzieci w duchu ojczystym. Przy pomocy inspektora szkolnego p. Bolesława Kaczorowskiego, który starał się dopomóc nauczycielstwu w swym obwodzie, szkoła  zupełnie się zmieniła. W okolicznych wioskach pootwierano nowe szkoły, więc do Chomentowa należały tylko dwie wsie: Chomentów i Drochów. Liczba dzieci jednak się nie zmniejszyła, lecz zwiększyła, co dowodzi, że lud wiejski zrozumiał

do czego szkoła dąży i jak wielki pożytek przynosi.

Na rok szkolny 1926/1927 decyzją Kuratorium Szkolnego Warszawskiego z dnia 24 lutego 1927 roku został przyznany Publicznej Szkole Powszechnej w Chomentowie stopień organizacyjny szkoły dwuklasowej. W tym czasie druga sala szkolna mieściła się w chacie wiejskiej, ale była bardzo mała. Ponieważ władze szkolne nie zezwoliły na dalsze prowadzenie nauki w takich warunkach, a na wsi trudno było znaleźć odpowiedni lokal, przystąpiono do remontu dawnego mieszkania nauczyciela w starej szkole. W przeciągu około tygodnia remont ten zakończono, poprawiono drugą salę i ganek. Zaopatrzono też obie sale w żelazne, ogniotrwałą glinką wykładane piecyki, tak że nauka odbywała się w pomyślniejszych warunkach.

Niestety w 1939 roku  wybuchła kolejna wojna.

Nikt na to nie był przygotowany. W Chomentowie, kiedy ocknięto się z przerażenia zaczęto myśleć o środkach samoobrony. Nauczycielka Kondras Waleria została zwolniona z pracy ,  Hydzik Marię  przeniesiono, szkoła została zamknięta. Po miesiącu przerwy w nauce rozpoczęła pracę nauczycielka Piskorz Maria, później Markiewicz Hanna. W jednej sali mieszkała,

a w drugiej uczyła. Czwarta i trzecia klasa uczęszczała rano, druga i pierwsza uczyła się w godzinach południowych. „Jakaż to była nauka? Wszystkie byłe książki kazano zabrać i odesłać

na spalenie. W zamian przesłano gazety, które wychwalały potęgę niemiecką i sprawiedliwość wojny”.

W Chomentowie szkołę Niemcy zamknęli w 1942 roku. Młodzież szkolna uczęszczała do szkoły do Drochowa, Korytnicy i Staniowic. Większa część dzieci w ogóle nigdzie się nie uczyła. Dzięki staraniom gospodarzy i protekcji wójta z Sobkowa otwarto ją ponownie. W 1945 roku szkołę gruntownie wyremontowano dzięki ofiarności i pomocy mieszkańców, a funkcję nauczyciela sprawowała Waleria Kondras. W 1947 roku w placówce pracowało już troje nauczycieli. Szkoła zyskała nowe oblicze: urządzano zawody sportowe z nagrodami, organizowano wieczorki czytelnicze, dzieci uczyły się ludowych tańców i piosenek.

W 1968 roku kierownictwo szkoły zasugerowane nastrojem środowiska mieszkańców Chomentowa, wystosowało do Inspektoratu Szkolnego w Jędrzejowie pismo z prośbą o budowę nowej szkoły. Gdy wyznaczono miejsce budowy  mieszkańcy Chomentowa od razu wzięli się

do pracy. Jak wspominają  kopali fundamenty nocą przy użyciu lamp karbidowych i latarek. Kiedy wykop był gotowy komisja wyraziła zgodę na budowę placówki oświatowej.

Budowa trwała 2 lata. Mieszkańcy zakupili materiał na jej budowę.              

Oficjalne otwarcie obecnej Szkoły Podstawowej odbyło się 22 lipca 1970 roku. Pierwszym dyrektorem została pani Waleria Kondras, a w kolejnych latach pełnili tę funkcję: pan Trela, Zygmunt Klamka, Andrzej Hącia, Danuta Wrona, Barbara Skomra i obecna pani dyrektor Jolanta Jabłońska.